Βιβλια

«Το σχολείο είναι γυρισμένο ανάποδα

Η γλωσσική διδασκαλία στην Τεχνική Επαγγελματική Εκπαίδευση και τα κείμενα των μαθητών και μαθητριών της», (Εναλλακτικές Εκδόσεις, Αθήνα 2011)

Το νέο βιβλίο του Τάσου Χατζηαναστασίου

Το βιβλίο περιλαμβάνει μια εργασία για τη γλωσσική διδασκαλία στη μέση τεχνική και επαγγελματική εκπαίδευση (ΤΕΕ), αλλά και το ελληνικό σχολείο γενικότερα καθώς και κείμενα γραμμένα από τους μαθητές και τις μαθήτριες της Α΄ τάξης του 1ου ΕΠΑΛ Ναυπλίου, το σχολικό έτος 2009-2010. Θεώρησα ότι οι εργασίες αυτές άξιζε τον κόπο να εκδοθούν προκειμένου να επιτευχθούν δύο στόχοι: να αναδειχθεί και να συζητηθεί το ζήτημα της γλωσσικής διδασκαλίας αλλά και να προβληθούν οι ιδέες και οι προβληματισμοί των μαθητών και μαθητριών.

Με αυτήν την έννοια, πρόκειται για ένα «διπλό» βιβλίο με δύο φαινομενικά ανεξάρτητα μεταξύ τους μέρη: ένα «θεωρητικό», που αφορά τη γλωσσική διδασκαλία στην ΤΕΕ και ένα «πρακτικό» με τα ζωντανά παραδείγματα της γλώσσας και της σκέψης των μαθητών και μαθητριών. Παρ’ όλα αυτά, υποστηρίζω ότι η συζήτηση γύρω από τη γλωσσική διδασκαλία δεν αφορά μόνο τους ειδικούς επαγγελματίες, αλλά το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας, καθώς η γλώσσα αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία της εθνικής παιδείας, του συνολικού πολιτισμού ενός λαού. Για το λόγο αυτό, τις συνέπειες της υποβάθμισης της παιδείας τις υφίσταται ολόκληρο το έθνος, ιδιαίτερα, όμως, τα λαϊκά στρώματα, για λόγους που, αν δεν είναι προφανείς, ελπίζω ότι θα αποσαφηνιστούν στο βιβλίο.

Αισθάνθηκα λοιπόν πως κατά κάποιο τρόπο ανέλαβα την πολύ σοβαρή ευθύνη να διαχειριστώ ιδέες και συναισθήματα, αλλά και να μεταφέρω τη φωνή των μαθητών και μαθητριών μου σ’ όλους αυτούς που θα έχουν την ευαισθησία να σκύψουν και να αφουγκραστούν τις σκέψεις, τις αγωνίες, τους φόβους, τις ελπίδες αυτών που η συντριπτική πλειοψηφία των εκπαιδευτικών δεν θα ήθελε ποτέ να έχει για μαθητές!

Κοντολογίς, πιστεύω ότι αξίζει να διαβάσουμε όσα γράφουν αυτά τα παιδιά, επειδή άλλοτε συνειδητά κι άλλοτε αθέλητα μάς αποκαλύπτουν την πραγματικότητα που βιώνουν ως έφηβοι που ζουν σε μια μικρή επαρχιακή πόλη της Πελοποννήσου. Μια πραγματικότητα που εμείς οι μεγάλοι, είτε είμαστε γονείς, είτε εκπαιδευτικοί, συχνά αγνοούμε. Στα κείμενα που περιλαμβάνονται σ’ αυτήν την έκδοση, πέρα από μια φυσιολογική για την ηλικία και την κοινωνική προέλευση των συντακτών τους αφέλεια, μας εκπλήσσει η αμεσότητα, η ειλικρίνεια, η ανυπόκριτη παραδοχή της προσωπικής ευθύνης αλλά και η δικαιοσύνη με την οποία κρίνουν τους άλλους, το σπίτι, το σχολείο και την πολιτεία. Μέσα από τις γραπτές εργασίες τους έχουμε την ευκαιρία, εμείς οι μεγάλοι, να γνωρίσουμε ένα μεγάλο αλλά άγνωστο κομμάτι της ελληνικής νεολαίας που περιλαμβάνει το παιδί που βασικά δεν «παίρνει τα γράμματα», που δουλεύει γκαρσόνι, στο χωράφι ή στην οικογενειακή επιχείρηση, που δεν πάει φροντιστήριο, ούτε κάνει ξένες γλώσσες ή που αντί να μελετά μπορεί να γυρίζει άσκοπα εδώ κι εκεί.

To Ελληνικό Έθνος, Γένεση και διαμόρφωση του Νέου Ελληνισμού, Νίκος Σβορώνος εκδόσεις ΠΟΛΙΣ

Ο αντιστασιακός χαρακτήρας… διέπει ολόκληρη τη νεο- ελληνική ιστορία: ο ελληνισμός ανήκει στην κατηγορία των μικρών λαών που κινούνται στην περιφέρεια του νεότερου κόσμου, και που η σταδιακή ανάπτυξη της εθνικής τους συνεί­δησης και η συγκρότηση τους σε καινούργια έθνη, που διεκδί­κησαν και διεκδικούν την πολιτική τους ανεξαρτησία και την οικονομική και πολιτισμική τους αυτονόμηση, συντελείται μέ­σα στην πάλη εναντίον υπερεθνικών αυτοκρατοριών στην αρ­χή, εναντίον υπερεθνικών ιμπεριαλιστικών οικονομικοκοινωνικών συγκροτημάτων, στα νεότερα χρόνια.

Η αντιστασιακή αυτή διαδικασία, με την πιο πλατιά σημα­σία του όρου, που περιέχει κάθε προσπάθεια διαφύλαξης της ιδιαίτερης προσωπικότητας ενός λαού, παίρνει διάφορες μορ­φές: από την απλή προσαρμογή στις εκάστοτε συνθήκες με προοπτική τη διείσδυση στους πολιτικοκοινωνικούς μηχανι­σμούς της κατάκτησης και τη μετατροπή τους σε όργανα ε­θνικής συντήρησης (εκκλησία-Φαναριώτες-κοινότητες-αρματολοί, στην Τουρκοκρατία) και την ολοένα και περισσότερο ενεργό συμμετοχή στους οικονομικούς μηχανισμούς των κα­τακτητών και ιδιαίτερα των δυτικών δυνάμεων στην Ανατολική Μεσόγειο και στην Εγγύς Ανατολή, που έδωσε ως το τέλος του ιθ’ αι. τις πραγματικές διαστάσεις του Ελληνισμού, ως τη συνεχή παθητική ή ένοπλη αντίσταση (κλεφτουριά – αλλε­πάλληλα, έστω και ξενοκίνητα, κινήματα) που κατέληξαν στην εθνικοαπελευθερωτική επανάσταση του ’21.

Α. Πέτρου Κροπότκιν, Αλληλοβοήθεια, Ένας παράγοντας της εξέλιξης, Εκδόσεις Καστανιώτη.

Ναι, καλά διαβάσατε. Κατά τη γνώμη μου πρόκειται για το καλύτερο βιβλίο του αναρχικού πρίγκηπα, μια συνεργατική ανάγνωση της θεωρίας του Δαρβίνου. Η αλληλοήθεια αποτελεί μια πραγματεία για την φυσική και ιστορική καταγωγή των κοινοτιστικών-συνεργατικών μορφών συλλογικής οργάνωσης ζώων και ανθρώπων. Ένα βιβλίο οίκο-αυτεξουσιότητας, μέσα από το οποίο μπορούμε όλοι να αποκτήσουμε καλύτερη συνείδηση των προοπτικών της συλλογικής μας απελευθέρωσης. Ένα αμιγώς εναλλακτικό βιβλίο το οποίο κινείται έτη φωτός μακριά από τον μηδενισμό και την αυτοκαταστροφή που κυριαρχεί στις μέρες μας.

Β. Γ. Καραμπελιάς (κείμενο-επιμέλεια), Νεο-οθωμανισμός, Εναλλακτικές Εκδόσει. Κείμενα των: Φ. Αποστολόπουλου, Γερ. Καραμπελιά, Χρ. Κροκόβελου, Σπ. Κουτρούλη, Στ. Κωνσταντινίδη, Ο. Μίντσεφ, Θ. Μπατρακούλη, Γ. Ρακκά, Θ. Στοφορόπουλου, Θ. Τζιούμπ. Εναλλακτικές Εκδόσεις (και για να παινέψουμε και το σπίτι μας).

Ένα βιβλίο για τις νεο-αυτοκρατορικές τάσεις που επιδεικνύει η σύγχρονη Τουρκία. Ανάλυση των γεωπολιτικών, πολιτικών και κοινωνικών ελατηρίων του νέου κύματος τουρκικού επεκτατισμού, το οποίο απειλεί λαούς των Βαλκανίων και της Μέσης Ανατολής. Σκιαγράφιση της τουρκικής εξωτερικής και εσωτερικής πολιτικής αλλά και ιδιαίτερη μνεία στον νεο-φαναριωτισμό των ελληνικών αρχουσών τάξεων, που υπό τον μανδύα της ελληνοτουρκικής φιλίας έχουν συμπράξει με τους νεο-οθωμανούς ομολόγούς τους ξεπουλώντας την ανεξαρτησία της χώρας μας. Ο ‘Νεο-οθωμανισμός’ κάνει φύλλο και φτερό της συστηματικής προπαγάνδας όλων των ιδεολογικών μηχανισμών του νεοελληνικού κρατιδίου, των πανεπιστημίων και των ΜΜΕ. Για όποιους δεν θέλουν να καταπίνουν αμάσιτη την συναίνεση στα σχέδια των ελληνικών αφεντικών, των τούρκων επεκτατιστών και των αμερικάνων ιμπεριαλιστών.

Γ. Βαντάνα Σίβα, Η αρπαγή της σοδειάς, Εκδόσεις Εξάρχεια.

Σε όλες τις συζητήσεις που κάνουμε για το κίνημα της απο-ανάπτυξης ένα ερώτημα κυριαρχεί: ‘Μα γίνονται αυτά τα πράγματα;’. Το βιβλίο της Βαντάνα Σίβα αποτελεί μια οριστική απάντηση σ’ αυτό. Μέσα από την εξιστόρηση όλων των σημαντικών αγώνων του ινδικού αγροτικού κινήματος κατά τα τελευταία 25 χρόνια ενάντια στην  αγορά, τα μεταλλαγμένα και την υπονόμευση της βιοποικιλότητας,  την πολιτιστική ισοπέδωση της παγκοσμιοποίησης αντιλαμβάνεται κανείς, ότι για αιώνες οι ινδικές κοινότητες των αγροτών είχαν θέσει σε λειτουργία μιαν οικονομική φιλοσοφία που στέκεται στον αντίποδα της θεολογίας της ανάπτυξης, επινοώντας θαυμαστές πρακτικές που πρόκριναν την οικολογία, την οικονομική ισότητα και την ελευθερία. Η υπεράσπιση αυτής της παράδοσης είναι που καθιστά αυθεντικά αντικαπιταλιστικά και άκρως ριζοσπαστικά τα κινήματα αυτά, δίχως από την άλλη να χάσουν την σχεδόν απόλυτη ηγεμονία που διατηρούν μέσα στην ινδική αγροτιά. Τελειώνοντας αυτό το βιβλίο, για ένα από τα πιο αυθεντικά και πρωτοποριακά κινήματα της παγκόσμιας κοινότητας των αγωνιζόμενων λαών, με θλίψη συνειδητοποιεί κανείς ότι θα πρέπει να επιστρέψει στο ελληνικό κινηματικό παρασιτιλίκι, να συνεχίζει να ανέχεται τους επαναστάτες μπαρόβιους και τους γραφειοκράτες χαρτογιακάδες των φοιτητικών χώρων και του ελληνικού δημοσίου.

Δ. Κώστας Παπαϊωάννου, Για τον Μάρξ και τους Μαρξιστές, Τόμος Ι: Οντολογία και Αλλοτρίωση, Εναλλακτικές Εκδόσεις.

Ένα ακόμα εξαίρετο βιβλίο του μεγάλου Έλληνα φιλοσόφου. Μια καταιγιστική κριτική στον Μαρξ και τους μαρξιστές επιγόνους του. Ο Παπαϊωάννου σ’ αυτόν τον τόμο αποδομεί τον ιστορικό υλισμό υποβάλλοντάς τον σε μια καταιγιστική… μαρξική, θα λέγαμε, κριτική. Μαρξική, διότι αποδομεί ιστορικά, κοινωνιολογικά και ταξικά πολλές από τις ιδεολογικές προκαταλήψεις και τα νοησιαρχικά σχήματα του ίδιου του Μάρξ (ιδιαίτερα του ‘νεαρού Μαρξ’) αλλά και των μαρξιστών επιγόνων του. Διαβάζοντας κανείς το βιβλίο του Παπαϊωάννου, κατανοεί κανείς ότι η ανάδειξη του Μαρξισμού σε μια πασπαρτού ιδεολογία που καθιστά διάφανη κάθε κοινωνική και ιστορική αντίφαση, στο μοναδικό κλεδί που καθιστά διάφανο τούτο τον κόσμο συνιστά κυρίως ένα εγχείρημα των επιγόνων του Μαρξιστών, κι έχει να κάνει πολύ περισσότερο με την ανάγκη για ηγεμονία στο εσωτερικό των κομμουνιστικών κινημάτων που είχαν ορισμένες συνιστώσες του πάρα με την ίδια την πραγματικότητα. Γιατί κακά τα ψέμματα, με την ίδια βεβαιότητα που μπορούμε να αποφανθούμε πως Μαρξ υπήρξε ένας άριστος ανατόμος του καπιταλιστικού συστήματος, συλλαβάνοντας με εξαιρετική διαύγεια την κοινωνική του δυναμική, θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι τα φιλοσοφικά του διαβήματα και η γενική του κοινωνική θεωρία συνιστούν τουλάχιστο ατυχείς πλευρές του έργου του. Ο Παπαΐωάννου με τον φιλοσοφικό και τον κοινωνιολογικό του οίστρο, με το τόσο συγκλονιστικό του συγγραφικό πάθος, το αποδεικνύει περίτρανα στο Για τον Μάρξ και τους Μαρξιστές.

Ε. Ανδρέας Σπύρου, Το ελληνικό σχολείο μετά από 20 έτη: Η μαρμαρωμένη πρόοδος και τα παιδιά της, Εκδόσεις Καστανιώτη.

Το ελληνικό σχολείο δεν έχει μόνο προβλήματα μισθοδωσίας των καθηγητών. Ούτε βέβαια αυτό που κυριαρχεί είναι η ‘καταπίεση του σχολικού περιβάλλοντος’, ενάντιον της οποίας βγάζουν αμέτρητους λόγους κάτι κυριλέ απουσιολόγοι ενώπιον της Υπουργού. Το ελληνικό σχολείο στενάζει κάτω από την αποδόμηση του ύστερου καπιταλισμού, ο οποίος έχει ως πρότυπό του τον αμαθή, υπερχρεωμένο και μοναχικό καταναλωτή και γι’ αυτό τσακίζει κάθε μηχανισμό εκπαίδευσης και κοινωνικοποίησης στο διάβα του. Η ‘πρόοδος’ του ελληνικού σχολείου κατά την διάρκεια της μεταπολίτευσης έχει εδώ και πάρα πολλά χρόνια εξοκείλει στην ‘προσαρμογή’ (δηλαδή στην διάλυση) σε αυτά τα πρότυπα. Είναι αυτό που ο Μισεά ονόμασε την ‘εκπαίδευση της αμάθειας’. Ε, λοιπόν, ο Ανδρέας Σπύρου μας προσφέρει την ελληνική εκδοχή αυτής της προβληματικής…

Συμμορία Μπελίνι, εκδόσεις: Ελευθεριακή Κουλτούρα

“Μιλάνο, δεκαετία του 70. ο φασίστας Τζούσβα, κρυμμένος σ΄ ένα ασθενοφόρο, σημαδεύει την είσοδο μιας πολυκατοικίας, περιμένοντας να βγει ο στόχος του. Είναι πολλοί οι λογαριασμοί που πρέπει να πληρωθούν. Ο άνθρωπος που θέλει να δολοφονήσει είναι ο Αντρέα Μπελίνι, ξανθός με μακριά μαλλιά, ψηλός ένα μέτρο και ενενήντα, φοράει μακριά καμπαρτίνα και γυαλιά Ray- ban.

Εδώ και χρόνια ηγείται της πιο τρομερής κινηματικής ομάδας περιφρούρησης, μιας παρέας νέων από τη γειτονιά του Καζορέτο που επέλεξαν το δρόμο της πολιτικοποίησης και της μαχητικότητας, έχοντας στο μυαλό τους εικόνες από τη ταινία του Σαμ Πέκινπα «Άγρια Συμμορία» και αποφασισμένοι να διατηρήσουν πάση θυσία την κοινωνική και πολιτική τους Αυτονομία. Το μυθιστόρημα Μάρκο Φίλοπατ (ακτιβιστής, συγγραφέας και μέλος της κολεκτίβας των εκδόσεων Shake με έδρα το Μιλάνο) αναπαράγει το έπος της Συμμορίας Μπελίνι, έναν πραγματικό μητροπολιτικό μύθο ( που για έναν περίπου χρόνο ο ίδιος ο πρωταγωνιστής αφηγήθηκε στον συγγραφέα καθώς περιπλανιόταν στα μπαρ) αποτελούμενο με συγκρούσεις με την αστυνομία, κυνηγητό στους φασίστες και τους πρεζέμπορους, έρωτες, φόβους , δραματικές διαμάχες, λεηλασίες, καταλήψεις, μεθύσια, χαρές και απογοητεύσεις, διαρκή περιπλάνηση στο μητροπολιτικό πεδίο. Η ιστορία της συμμορίας Μπελίνι μπορεί εύκολα να διαβαστεί σαν επιτομή στους κοινωνικούς αγώνες της δεκαετίας του ’70 και του ’80 αλλά και (τηρουμένων βεβαίως των αναλογιών) σαν αυτή κάποιων παρεών – ομάδων του αναρχικού χώρου στην Αθήνα τις δεκαετίες του ’80 και του ‘90 . Η σημασία της παραμένει αναλλοίωτη και αυτό είναι κάτι που καθιστά το μυθιστόρημα όχι μόνο άκρως συναρπαστικό, αλλά και εξαιρετικά επίκαιρο. ”

Η ιστορία των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης

Ο Jean- Noel Jenanneney  προσπαθεί μέσα 443 σελίδες να καταγράψει την ιστορία της εξέλιξης των ΜΜΕ, σε ένα παράλληλο ταξίδι με την σύγχρονη Ευρωπαϊκή ιστορία.

Θα ξεκινήσει το έργο του από τις πρώτες μορφές επικοινωνίας, όπως ένα σπασμένο κλαδί που σήμαινε πως ο εχθρός «πλησιάζει». Στη συνέχεια θα παρουσιάσει την σταδιακή εξάπλωση της γραφής και την χρήση της στους αρχαίους πολιτισμούς. Για το συγγραφέα ωστόσο, τίποτα δεν θα συμβάλει τόσο καθοριστικά στην επικοινωνία, όσο η ανακάλυψη από τον Γουτεμβέργιο το 1438 της τυπογραφίας. (προς τιμήν του συγγραφέα αναγνωρίζει και σημειώνει πως την τυπογραφία την είχαν πολύ νωρίτερα ανακαλύψει οι Κινέζοι).

Από το 1438 και έπειτα θα ξεκινήσουν τα πρώτα δειλά βήματα της έντυπης ενημέρωσης. Θα ξεκινήσει η έκδοση των πρώτων εφημερίδων και των πολιτικών περιοδικών, ενώ παράλληλα θα έχουν να αντιμετωπίσουν τις διώξεις των κυβερνώντων και τις προσπάθειες τους για τον έλεγχό τους. Σε εκείνους του χρόνους ουσιαστικά θα υποστηρίξει πως ξεκινούν και τα «πάθη» της δημοσιογραφίας, η διαφθορά, ο χρηματισμός και η μεροληψία. Η ανθρωπότητα ωστόσο, θα περιμένει μέχρι το 1702 για να γνωρίσει την πρώτη καθημερινή εφημερίδα (Dailiy Current), που εκδιδόταν για 32 χρόνια στην Βρετανική Αυτοκρατορία. Από εκείνη τη στιγμή και έπειτα ο χώρος της έντυπης ενημέρωσης θα έχει σε όλο το δυτικό κόσμο ανοδική πορεία. Σε αυτήν την εξέλιξη συμβάλει καθοριστικά η βιομηχανική επανάσταση και η αύξηση των αστικών και μεσοαστικών στρωμάτων στις πόλεις.

Την ίδια περίοδο θα ασκηθεί μια γόνιμη κριτική από τους φιλοσοφικούς κύκλους για το επίπεδο των πρώτων εφημερίδων συμβάλλοντας καθοριστικά στην βελτίωση του επιπέδου τους. Παράλληλα με αυτή τη κίνηση θα συγκροτηθεί και ένα άτυπο κίνημα υπεράσπισης της «ελευθεροτυπίας» έναντι της δικαστικής καταπίεσης, της φορολογίας (φόρος χαρτιού) και της διαφθοράς, κερδίζοντας αρκετές μάχες (στην Μεγάλη Βρετανία κυρίως) χωρίς όμως να διαμορφώνει ένα θεσμικό περιβάλλον που να προστατεύει στο εξής τον τύπο.

Στην άλλη πλευρά του ατλαντικού οι αγώνες για την ανεξαρτησία θα γίνουν παράλληλα με την αύξηση της κυκλοφορίας των εφημερίδων, ενώ άμεσα θα ληφθούν αποφάσεις υπέρ της προστασίας της ελευθεροτυπίας.

Σε εκείνο το σημείο θα αφιερώσει ένα διακριτό κεφάλαιο για την σπουδαιότητα του τύπου στα χρόνια της γαλλικής επανάστασης. Εκεί θα εδραιωθεί ο ρόλος του τύπου ως «προασπιστής της Δημοκρατίας», θα συμβάλει σημαντικά στην μετατροπή των «κατοίκων» σε πολίτες και θα συμβάλει αποφασιστικά στις πρωτοβουλίες των επαναστατών για τον εκδημοκρατισμό των αγροτών. Σε εκείνα τα χρόνια ο τύπος θα αρχίσει να καταλαμβάνει το νέο του ρόλο και να μετατρέπεται σε «άτυπο» εκφραστή της «κοινής γνώμης». Στο Παρίσι θα κυκλοφορούν δεκάδες εφημερίδες, ενώ θα διευρύνεται χρόνο με το χρόνο η σπουδαιότητα του τύπου.

Μετά από μια αξιόλογη παρουσίαση των αντιφάσεων που γέννησε η γαλλική επανάσταση θα περάσει ο συγγραφέας στον 19^ο αιώνα και στην εποχή των «Times» του Λονδίνου. Η τεχνολογική επανάσταση του ατμοκίνητου πιεστηρίου, οι ανταποκρίσεις από το εξωτερικό και η καλύτερη ποιότητα θα μετατρέψει του Times σε σύμβολο και έκτοτε όλες οι εφημερίδες θα προσπαθήσουν να αντιγράψουν το μοντέλο τους.

Εκείνα τα χρόνια θα ξεκινήσει η έκδοση ειδικευμένων εντύπων (για κυνηγούς, αγρότες) και των πρώτων γυναικείων εντύπων. Εκείνη τη περίοδο θα γεννηθεί το «μυθιστόρημα σε συνέχεια» και θα αρχίσει σταδιακά ο χαρακτήρας του «ρεπορτάζ». Αυτές οι «επαναστάσεις» στο χώρο του Τύπου τον οδηγούν στην χρυσή εποχή του που θα διαρκέσει έως και τον Α’ παγκόσμιο πόλεμο. Τα πρώτα πρακτορεία ειδήσεων θα αρχίσουν να εμφανίζονται και τα «περιστέρια» θα μεταφέρουν πληροφορίες από όλη τη δυτική Ευρώπη.

Όλος ο πολιτικός βίος θα συντονίζεται από το έντυπο μέσο, ενώ οι εθνικές εφημερίδες θα κυκλοφορούν καθημερινά σε εκατοντάδες χιλιάδες φύλλα.

Στη συνέχεια συγγραφέας θα αναφερθεί εκτενώς στο ρόλο του τύπου στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Την περιστολή των ελευθεριών του, τις φήμες και τις «διαρροές» στη διαχείριση των πολιτικών γεγονότων, την εισβολή των «επίκαιρων» στις κινηματογραφικές αίθουσες και τη μάχη της πένας με τα πληρωμένα άρθρα μεταξύ των εχθρών για την υπονόμευση του αντιπάλου.

Σε εκείνα τα χρόνια θα γεννηθεί και η ραδιοφωνία και το νέο μέσο θα ξεκινήσει και αυτό την πορεία του στον ιστορικό χρόνο. Θα αναφερθεί στις διαφορετικές διαδρομές του στις Η. Π. Α. και στην κεντρική Ευρώπη και τον πρώτο διάλογο για το διαχωρισμό του δημόσιου και του ιδιωτικού χώρου.

Θα αναφερθεί εκτενώς στον πόλεμο των ραδιόφωνων πριν και κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Την μετατροπή του πύργου του Άιφελ σε ραδιοφωνικό πομπό, τον χαρακτήρα του BBC, τα μηνύματα προς τον αντίπαλο, τον πόλεμο της έντασης των πομπών. Την ευρύτερη λειτουργίας τους μέσα στα γρανάζια της προπαγάνδας του Ναζισμού και του Φασισμού.

Μετά το τέλος του μεγάλου πολέμου, ο τύπος θα πληρώσει τον χαρακτήρα του μέσα στα χρόνια της κατοχής και δεν θα έχει ποτέ ξανά την αίγλη των χρόνων πριν το Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Παράλληλα θα αυξηθεί η τιμή των εφημερίδων,  πιέζοντας κατά πολύ πλέον τις πωλήσεις τouς. Αντίθετα εκείνα τα χρόνια και κυρίως στις ΗΠΑ θα αυξηθεί η κυκλοφορία των εβδομαδιαίων «κίτρινων» περιοδικών και στη Γαλλία τα πολιτικά περιοδικά.

Κάπου εκεί μετά το μεγάλο πόλεμο θα αρχίσει σταδιακά η εμφάνιση της τηλεόρασης προκαλώντας «σοκ» στο χώρο των μέσων εξαιτίας των συγκριτικών της πλεονεκτημάτων (εικόνα, αμεσότητα). Η μετατόπιση της διαφήμισης στο νέο μέσο θα έχει ως αποτέλεσμα το κλείσιμο δεκάδων περιοδικών και την συρρίκνωση των οικονομικών μεγεθών της εφημερίδας. Οι πολιτικές συζητήσεις για την θέση της τηλεόρασης στις κοινωνίες θα ξεκινήσει άμεσα. Τα δύο μοντέλα των ΗΠΑ (ελεύθερη ιδιωτική ραδιοφωνία και τηλεόραση) και της Κεντρικής Ευρώπης (κεντρική δημόσια και τοπικά ιδιωτική ραδιοφωνία και τηλεόραση)  θα χρειαστούν αρκετά χρόνια για να εγκαθιδρυθούν χωρίς συγκρούσεις. Στο τέλος θα παρουσιάσει τις αντιφάσεις των ιδιωτικών ραδιοφωνικών σταθμών που θα κατακτήσουν πλέον τα FM και την περίπτωση…Μπερλουσκόνι!

Μέσα λοιπόν από μια γλαφυρή παρουσίαση της εποχής και μια εκτενή παρουσίαση στατιστικών μεγεθών και παραδειγμάτων, ο συγγραφέας μας εισάγει ικανοποιητικά στο σύνθετο θέμα που παρουσιάζει. Ατόπημα που θα μπορούσε να του καταλογιστεί. Η παντελής απουσία του χαρακτήρα των πρώτων Σοσιαλιστικών εφημερίδων, των εναλλακτικών μέσων ενημέρωσης το Μάη του 68′ και του κρατικού τύπου στην Σοβιετική Ένωση. Σίγουρα όμως καταφέρνει μέσα από αυτή τη διαδρομή να πλαισιώσει από μια άλλη σκοπιά την εξέλιξη της σύγχρονης δυτικής ιστορίας.